КРАТКИ РЕЗИМЕА ОД РЕАЛИЗИРАНИ ПРОЕКТИ

Проекти реализирани во 2021 г.

Наслов: ДИЈАГНОСТИКА НА АНТРОПОЛОШКИ ДИМЕНЗИИ НА КОШАРКАРИ

Проектот е целосно финансиран од Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје

Современите научни сознанија во спортската наука ги потврдуваат тврдењата дека спортот претставува сложен динамички систем, составен од мноштво подсистеми кои се во меѓусебна интеракција.
Кошарката изобилува со динамични и комплексни движења, кои бараат адекватно ниво на антрополошки димензиите но и интердисциплинарен пристап во тренажниот процес со цел успешно планирање, програмирање и реализирање на тренажниот процес.

Спортскиот тренинг базиран на научно проверени и потврдени сознанија за антрополошкиот статус на кошаркарите меѓудругото, значително влијае и во објективизација на процесот на селекција и насочување на спортистите.

Предмет на истражувањето беа антрополошките димензии на кошаркари членови на националните младински селекции У14, У16 и У18.

Главна цел на проектот беше дијагностика на антрополошките димензии на кошаркарите преку процена на моторичките способности (базични и специфично-моторички), морфолошките карактеристики и телесниот состав. Посебна цел на истражувањето беше утврдување на нормативи за селекција и следење на спортистите.

Процената на базичните моторички димензии произлезе од резултатите на тестовите за флексибилност, забрзување/брзина, агилност, сила, моќ, координација и аеробен капацитет, а процената на специфично-моторичките способности од резултатите на 3 теста, кои соодветствуваат со структурата на кошарката.

Сите избрани тестови се стандардизирани и се одликуваат со висок степен на метриски карактеристики.

За процена на морфолошките карактеристики и одредување на нивниот соматотипен профил беа измерени 10 следните релевантни антропометриски мерки (телесна висина, телесна маса, обем на флектирана надлактица, обем на потколеница, кожна дипла супраспинално, кожна дипла супскапуларно, кожна дипла на трицепс, кожна дипла на потколеница, дијаметар на зглоб на колено, дијаметар на зглоб на лакот).

Анализата на составот на телото беше извршена со биоелектрична импенданца ИнБоди 707 која утврди десетици показатели меѓу кои вкупна количина на телесни масти, процент на телесни масти, вкупна количина на телесна мускулна маса, процент на телесна мускулна маса, вкупна количина на коскена маса, процент на коскена маса, базален метаболизам, вкупна количина на вода, интерцелуларна вода, екстрацелуларна вода, дистрибуција на масти во телесните сегменти, индекс на телесна маса и др.

Добиените резултати исцртуваат појасна слика за антрополошкиот профил на кошаркарите, ефектите од тренажниот процес, нивната спортска форма и потенцијал. Понатаму, од истражувањето произлегуваат конкретни одредници за тренажниот процес во иднина како клучен услов за максимизирање на нивниот потенцијал, кој ќе ефектуира со постигнување на забележителни спортски дострели и остварувања. Исто така, резултатите обезбедуваат солидна база за утврдување на нормативи за проучуваната популација кои се неопходни во процесот на селекција и следењето на надарени и талентирани спортисти.

Заклучоци и препораки:

• Проучуваниот примерок на кошаркари поседува задоволителни базични моторички способности кои укажуваат на постоење на потенцијал за понатамошен нивен развој, како основа за постигнување на забележителни спортски резултати,
• Генерален е впечатокот дека кај кошаркарите се потребни позитивни трансформациски промени во моторичките способности особено во флексибилноста каде состојбата e незадоволителна, имајќи ја предвид нејзината важноста особено во превенција од повреди,
• Контрола и мониторирање на антрополошките димензии и во другите тренажни циклуси кај кошаркарите од У18, со цел проверка на веродостојноста на причините за делумно задоволителните резултати во дел од варијаблите.
• Дијагностика и на други димензии од антрополошкиот статус на кошаркарите заради објективизација на нивниот потенцијал и максимизирање на спортските дострели.

Влијание на Медитеранската диета и некои други фактори врз здравјето на студентите на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје

(проект финансиран од УКИМ)

Медитеранската диета се темели на принципите на исхраната на жителите на Италија и Грција, но и на другите земји (Франција и Шпанија) кои излегуваат на Медитеранот (Средоземно море). Таа претставува еден од најздравите начини на исхрана бидејќи според Silver eco (2020) Грција и Италија имаат најголем процент на стари луѓе во Европа (по 26% во 2000), а според United Nations (2019) најстара нација е Јапонија со 42% од светското население постаро од 60 години и дури 70.000 стогодишници (Јапонија не е во Медитеранот, но нивната исхрана е слична). Оттаму интересот за оваа диета и тоа кај студентите на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје, за да се види дали тие посветуваат внимание на исхраната пред сė, но и дали применуваат редовна физичка активност, која е исто толку важна за здравјето. Врз основа на нивната телесна маса при раѓање и моментална висина и тежина ќе се пресмета индексот на масата на телото (БМИ-body mass index), за да се види дали имаат нормална телесна маса, дебелина или потхранетост и дали постои поврзаност меѓу родилната и моменталната тежина, но и дали постои поврзаност меѓу здравата исхрана и нормалната телесната маса. Освен тоа, една од целите на овој проект е да се види дали кај нашите студенти има некои други навики кои влијаат штетно на здравјето, како пушење (цигари – класични и електронски, наргиле, пури), алкохол (пиво, вино, концентриран алкохол) или дрога (марихуана, екстази, кокаин, хероин) и дали нашите студенти се инволвирани во редовна физичка активност, во која, колку често и во колкав временски период. Притоа ќе се утврдуваат не само полови разлики, туку и разлики меѓу студентите на различните факултети, но и поврзаноста меѓу здравите навики (здрава исхрана, непушење, умерено консумирање алкохол, неземање дрога, редовна физичка активност). Истражувањето ќе се реализира на студенти од обата пола на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје со анонимен анкетен прашалник, а статистичката обработка на резултатите ќе се направи во Центарот за статистичка обработка на резултатите на Факултетот за физичко, образование, спорт и здравје во Скопје.

Проекти реализирани во 2024 г.

Наслов: МОНИТОРИРАЊЕ НА СРЦЕВАТА ФРЕКВЕНЦИЈА НА МЛАДИ КОШАРКАРИ ОД РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

Проектот е целосно финансиран од Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје

Мониторирањето на срцевата фреквенција претставува еден од начините за проценка на внатрешното оптоварување на кошаркарите за време на тренинг  но и на натпревар. Покрај ова, во кошаркарската пракса исто така се застапени и други современите технолошки уреди како што се инерцините сензори од кои најзастапен е акцелерометарот. Преку овој уред тренерот и кошаркарот добиваат точни информации за  неговото поместување,  брзина, забрзување, висина на скоковите и други покзатели за кошаркарот кои се важни за процена на оптоварувањето. Во поново време многу често за процена на внатрешното оптоварување се користи и Борговата скала за регистрирање на заморот што чувствува кошаркарот по завршување на тренингот или натпреварот.

Предмет на истражувањето беше мониторирање на срцевата фреквенција и внатрешнотно оптоварување на кошаркарите проценувано преку две методи.

Целта на истражувањето беше утврдување на разликите во внатрешното оптоварување на кошаркари од различни играчки позиции во услови на тренинг и натпревар.

Вкупниот примерок го сочинуваа 5 кошаркари на 16 годиншна возраст кои кои на Европското првенство натапуваа во прва петторка. Податоците беа добиени од тренинзите и натпреварите. Притоа беа анализирани 9 тренинзи од играчот со позиција 2 а податоците од позициите 1,3,4,5 беа извлечени од 10 тренинзи. Бројот на анализирани натпревари за сите играчки позиции изнесуваше 5. Главен критериум за анализа на натпреварите беше вкупното времетраење на играчот во игра да изнесува од 25 до 30 минути.

За регистрирање на срцевата фреквенција беше користен Polar H10 мониторинг систем кој кошаркарите го носеа за време на целиот тренинг односно натпревар.

Процената на внатрешното оптоварување преку показателите од срцевата фреквенција беше извршено преку TRIMPS – формулата.

Кај вториот метод за процена на внатрешното оптоварување беше користен прашалник кој содржи Боргова скала и истиот го пополнуваа 30 минути по завршувањето на тренингот/натпреварот.

Покрај основните дескриптивни показатели за статистичка анализа на добиените резултати беше користена АНОВА. Понатаму, за утврдување на разликата меѓу суппримероците беше користен Tukey – пост-хок тестот.

Статистички значајна разлика меѓу вантрешното оптоварување проценето преку мониторирање на срцевата фреквенција беше забележано само за време на натпреварите. Примената на прашалник за регистрирање на заморот не покажа статистички значајна разлика во внатрешното оптоварување за време на тренинг и натпревар.
Ова е прво истражување кое го проучува внатрешното оптоварување кај кошаркари за време на тренинзи и натпревари. Користењето на двете методи се клучен дел од тренинзите и натпреварите бидејќи овозможуваат поточна процена на оптоварувањето на кошаркарот, оптимизација на перформансата и избегнување на претренираност.